Tijdens de internationale Schrijfmarathon op 10 december - de Internationale Dag voor de Rechten van de Mens - schrijven we voor 10 mensen en groeperingen waarvan de mensenrichten zijn geschonden.

IS ER EEN TOEKOMST VOOR ANNIE?
Annie Alfred is zoals zoveel kinderen in Malawi: ze heeft vrienden, speelt graag en wil later verpleegster worden. De vraag is alleen of er voor Annie een ‘later’ is. Ze heeft albinisme, waardoor mensen denken dat ze over magische krachten beschikt. Door haar witte huid en haren denken sommigen dat ze niet menselijk is. Zij noemen haar een ‘geest’ of ‘geld’, want haar botten zijn geld waard, zo wordt gedacht.

‘Ze denken dat er goud in de botten zit.’

Gevaarlijke vooroordelen
Malawi is een arm land, waar een groot deel van de plattelandsbevolking weinig onderwijs heeft gehad. Veel mensen weten niet precies wat albinisme is. ‘Buren en familie dachten dat mijn moeder een affaire met een witte priester had gehad’, vertelde een vrouw. Veel mensen denken dat mensen met albinisme geesten zijn, of een vloek van hun voorouders. Ook wordt gedacht dat de lichaamsdelen een geneeskrachtige werking hebben, dat er goud in de botten zit en dat seks met iemand met
albinisme aids geneest. In Malawi leven zo’n 7 tot 10 duizend mensen als Annie. Allemaal lopen zij het risico te worden ontvoerd en gedood, omdat de daders denken dat hun lichaamsdelen een fortuin waard zijn.

BELOFTE MAAKT SCHULD
Meer dan honderd jaar geleden tekende de betovergrootvader van Helen Knott een overeenkomst met de Canadese regering. Daarin werd afgesproken dat de autoriteiten de leefwijze van de inheemse bevolking zouden beschermen. Die belofte wordt gebroken nu de regering toestemming heeft gegeven voor de aanleg van een stuwdam, de Site C-dam van het bedrijf BC Hydro, in de Peace River. Het dal waar de rivier doorheen stroomt, zal voor een groot deel onder water lopen en het grondgebied van de inheemse bewoners opslokken. Daardoor kunnen zij er niet meer jagen, vissen en planten verzamelen en zal het land waar hun voorouders begraven zijn, onderlopen.

‘Dit is mijn thuis. Hier wil ik mijn kinderen en kleinkinderen
laten opgroeien. Maar wat blijft er over?’

Rechtzaak
De inheemse bewoners zijn naar de rechtbank gestapt en eisen dat de Canadese regering haar belofte nakomt die zij de betovergrootvader van Helen Knott deed. Er is nog geen uitspraak gedaan. Toch is BC Hydro al begonnen met het weghalen van de vegetatie. Hierdoor worden zeldzame planten vernietigd.

Leefwijze verstoord
Het leefgebied van Helen Knott en de bewoners van Peace River Valley was al sterk gekrompen als gevolg van gas- en olieboringen en andere industriële ontwikkelingen. Die brachten duizenden tijdelijke arbeiders naar het gebied. Hun hoge lonen staan in schril contrast met de inkomsten van de inheemse bewoners. Bovendien heeft hun komst tot huisvestigingsproblemen geleid, een tekort aan artsen en problemen met drugs en alcohol. Gaat de bouw van de dam door, dan zullen de problemen alleen maar groter worden.

EDWARD SNOWDEN: KLOKKENLUIDER IN DE BRES VOOR PRIVACY
Op 5 juni 2013 speelde Edward Snowden geheime informatie van de Amerikaanse National Security Agency (NSA) door naar journalisten. Hij wilde daarmee laten zien dat de NSA bijna onbeperkte toegang heeft tot alle communicatie, zoals telefoongesprekken, e-mails, chatgesprekken en het surfgedrag op internet.

‘Ik kan achter mijn bureau iedereen ter wereld afluisteren:
jou, je accountant, een rechter of de president.’

Mensenrechtenschendingen
Snowden lekte de informatie omdat hij ervan overtuigd is dat iedereen ter wereld moet weten dat de NSA haar macht misbruikt en de privacy van zoveel mensen schendt. Dat is een mensenrechtenschending. Snowdens actie heeft de wereld veranderd, want sinds hij de informatie openbaarde, is er een debat losgebarsten over de grenzen aan onze privacy en worden wetten onder de loep genomen om te voorkomen dat bureaus als de NSA ongelimiteerd in ons privéleven kunnen rondstruinen.

Hoge straf
Volgens Amerikaanse spionagewetten die nog uit de Eerste Wereldoorlog stammen, staat Edward Snowdens daad – het openbaren van geheime informatie in het openbaar belang – gelijk aan het verkopen van geheimen aan de vijand. Hij kan daarvoor tientallen jaren gevangenisstraf krijgen.
Snowden leeft nu in grote onzekerheid in Rusland.

MEER DAN HONDERD KEER GEARRESTEERD
In Turkije wordt artikel 301 van het wetboek van strafrecht vaak gebruikt om mensen die kritisch staan tegenover president Erdoğan het zwijgen op te leggen. Volgens dit artikel is het verboden de Turkse staat te beledigen. In een toespraak zei advocate Eren Keskin dat het land ‘in staat is een twaalfjarige jongen af te slachten. Turkije moet zich daarvoor verantwoorden.’ Het zijn harde woorden, die Keskin niet ontkent. Het is haar recht haar mening te uiten. Toch kan ze voor de uitspraak tien maanden gevangenisstraf krijgen vanwege ‘belediging van de Turkse staat’. Tegen de veroordeling loopt nu een hoger beroep.

Wie zich in Turkije uitspreekt tegen onrecht, riskeert gevangenisstraf.

Keskin sprak de woorden in 2005 en doelde op de dood van de twaalfjarige Uğur Kaymaz en zijn vader. De twee kwamen om tijdens een militaire operatie in Oost Turkije.

Kritische mening
Eren Keskin is een prominente Turkse mensenrechtenadvocate die al regelmatig is vervolgd voor het schenden van wetsartikelen diede vrijheid van meningsuiting inperken. Deze wetsartikelen zijn in strijd met het internationaal recht. Er werden al meer dan honderd juridische procedures tegen haar aangespannen. Soms omdat ze zich kritisch uitliet over de regering, andere keren omdat ze het woord ‘Koerdistan’ had gebruikt of seksueel geweld tegen Koerdische vrouwen door wetshandhavers openbaar maakte. Ze ontving serieuze doodsbedreigingen en werd aangevallen.

EEN MOGELIJK FATAAL SMS’JE
Fomusoh Ivo Feh stond op het punt een universitaire studie te beginnen toen hij werd opgepakt door zes agenten in burger. De reden voor de arrestatie was een sms die hij van een vriend had ontvangen. Het sms’je ging over hoe moeilijk het is een baan te vinden als je niet hoog opgeleid bent. De vriend grapte dat je zelfs niet terecht kunt bij de radicaal islamitische terreurgroep Boko Haram als je geen eindexamen hebt gedaan in ten minste vier vakken. Ivo Feh stuurde het berichtje door naar een vriend, die het ook weer doorstuurde naar een schoolvriend.

Sms’je: ‘Boko Haram rekruteert jonge mensen van 14 jaar en ouder.
Voorwaarden voor rekrutering: vier vakken op je einddiploma, inclusief godsdienst.’

Twintig jaar?
Toen een docent het bericht zag, bracht deze de politie op de hoogte. Daarna werd Feh gearresteerd. Er was geen arrestatiebevel en Feh mocht zijn familie niet inlichten over zijn detentie. Voor het doorsturen van een sarcastisch sms’je wordt Ivo Feh nu beschuldigd van rebellie tegen de staat. In Kameroen kan je daarvoor twintig jaar gevangenisstraf
krijgen. De vriend hangt hetzelfde vonnis boven het hoofd. De vriend die het sms’je stuurde is gevlucht.

Erbarmelijke omstandigheden
Meer dan duizend mensen zitten in Kameroen vast op verdenking van banden met Boko Haram. Tegen honderden van hen ontbreekt echter overtuigend bewijs. De gevangenisomstandigheden waaronder zij worden vastgehouden zijn mensonterend. Dagelijks sterven er gevangenen als gevolg van ondervoeding of marteling in de overvolle cellen.

‘SCHRIJFFOUTJE’ MET MOGELIJK GROTE GEVOLGEN
De studenten Giyas Ibrahimov en Bayram Mammadov wilden de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev een kunstje fl ikken. Ze spoten in de hoofdstad Bakoe een graffi ti-boodschap op het standbeeld van zijn vader en voorganger. Foto’s van hun actie plaatsten ze op Facebook. De graffi ti werd een dag voor de jaarlijkse Bloemendag aangebracht, een feestdag ter herdenking van de vader van de huidige president. De jongens schreven ‘Gelukkige Slavendag’ in plaats van ‘Gelukkige Bloemendag’. Een opzettelijk ‘schrijffoutje’ was daarvoor voldoende: ‘qul’ (slaaf) in plaats van ‘gül’ (bloem).

Voor bloggers, activisten die actief zijn op sociale media en politieke
activisten wordt de aanklacht ‘drugsbezit’ in Azerbeidzjan veel gebruikt.

Verzonnen aanklacht
President Ilham Aliyev leidt zijn land met straffe hand. Kritiek wordt niet gewaardeerd en wie zijn beleid toch veroordeelt, riskeert gevangenisstraf. Ibrahimov en Mammadov, beiden lid van een kritische jongerenbeweging, worden van ‘drugsbezit’ beschuldigd. Daarvoor kunnen ze twaalf jaar gevangenisstraf krijgen. Ibrahimov en Mammadov vertelden hun advocaat dat de drugs door de politie waren neergelegd en daarna werden ‘ontdekt’ in aanwezigheid van ‘getuigen’, die voor de politie werken. Beiden zijn gemarteld om hen tot een ‘bekentenis’ te dwingen. In Azerbeidzjan komt het vaker voor dat jongeren worden opgepakt na verzonnen aanklachten van drugsbezit. Zo proberen de autoriteiten hen te intimideren en anderen ervan te weerhouden in hun voetsporen te treden.

VREEDZAME BRUGGENBOUWER ACHTER TRALIES
Ilham Tohti is een Oeigoerse wetenschapper. Hij doceerde economie aan een universiteit in Beijing. Oeigoeren vormen een voornamelijk islamitische etnische minderheid. De meesten van hen wonen in het westen van China. Sommige Oeigoeren willen politiek onafhankelijk worden van China. Daar treden de Chinese autoriteiten keihard tegen op.
Ilham Tohti is geen voorstander van afscheiding en probeerde juist de dialoog met de autoriteiten en studenten van verschillende afkomst aan te gaan om tot vreedzame oplossingen te komen. Tohti werd echter opgepakt, beschuldigd van ‘separatisme’ – een aanklacht die in China geregeld wordt gebruikt tegen kritische Oeigoeren – en vervolgens tot levenslang veroordeeld.

Het pad dat ik heb afgelegd is eerbaar en vreedzaam. Ik heb alleen op mijn pen
en papier vertrouwd om aandacht voor de mensenrechten van de Oeigoeren te vragen.’

Stelselmatige onderdrukking
Tohti stelde tal van misstanden aan de kaak zoals, het willekeurig en in eenzame opsluiting vastzetten van Oeigoeren en de strenge beperkingen bij het belijden van hun islamitische geloof, bijvoorbeeld door moskeebezoek te verbieden voor overheidspersoneel en kinderen jonger dan achttien jaar. Ook mogen Oeigoeren hun eigen taal niet spreken en worden zij gediscrimineerd bij het vinden van een baan of huis.
Nadat Tohti op 15 januari 2014 thuis werd opgepakt, zat hij vijf maanden geïsoleerd gevangen. Zijn voeten waren geketend en volgens zijn advocaat kreeg hij tien dagen lang geen eten.

VASTGEZET NA TRADITIONELE DANS MET EEN VLAG
Op 29 juni 2007 was er een feestelijke bijeenkomst in Ambon, de hoofdstad van de Indonesische Molukken. De toenmalige president Yudhoyono was erbij, evenals de leraar Johan Teterissa. Teterissa voerde samen met 22 anderen een traditionele dans op voor de president, waarbij ze met de vlag van de Zuid-Molukken zwaaiden. Die vlag is in Indonesië verboden.

'Mensen die rebelleren zijn meestal gewapend. Wij hebben nooit de wapens
opgepakt. Het enige wat wij deden was het tonen van een stukje stof.’

Folteraars onbestraft
De politie en leden van de antiterreureenheid reageerden onmiddellijk. Ze voerden alle dansers van het toneel. Eenmaal buiten het zicht van de president werden zij gestompt en geslagen met geweerkolven. De martelingen werden tijdens de detentie voortgezet. Ze moesten met hun buik op de grond over heet asfalt kruipen, werden met elektrische kabels geslagen en er werden biljartballen in hun mond geduwd. Naar de martelingen is nooit onderzoek gedaan. Van de daders is niemand berecht.

Rebellie
Teterissa en de anderen werden beschuldigd van ‘rebellie’, een aanklacht die in Indonesië vaker wordt gebruikt om vreedzame activisten vast te zetten. Twee artikelen uit het Wetboek van Strafrecht bepalen dat het uitkomen voor je mening strafbaar kan zijn. Johan Teterissa kreeg vijftien jaar celstraf. Hij zit in de gevangenis op Java, zo’n 2.500 kilometer verwijderd van zijn familie. Bezoek krijgt hij dan ook nauwelijks.

MÁXIMA ACUÑA WEET VAN GEEN WIJKEN
Máxima Acuña is boerin. Ze teelt aardappelen en houdt Guinese biggetjes. Een van ‘s werelds grootste mijnbouwbedrijven – Yanacocha – wil op haar terrein goud en koper delven. Als dat gebeurt zullen de meren in de omgeving vervuild raken omdat er mijnafval in wordt gedumpt. Als gevolg hiervan worden de watervoorziening en het leefmilieu van duizenden mensen ernstig aangetast. Acuña en haar gezin weigeren te vertrekken, tot woede van het mijnbouwbedrijf.

'De mijnen vergiftigen de forellen en ons vee. Als we geen water hebben,
hebben we geen leven en geen toekomst.’

Mikpunt
In 2011 gaf de Peruaanse regering Yanacocha toestemming om goud en koper te delven. Daarop volgde een rechtszaak: het bedrijf beweerde dat Acuña de grond illegaal gebruikt. Yanacocha won en Acuña kreeg drie jaar voor-waardelijk plus een boete van 2.000 dollar opgelegd, een enorm bedrag voor een kleine boerenfamilie. Máxima Acuña ging in beroep en kreeg gelijk: ze mocht op haar grond blijven wonen. Sindsdien is het gezin het mikpunt van het mijnbouwbedrijf én van de politie. Geweld wordt daarbij niet geschuwd: Acuña en haar dochter werden hard geslagen, hun oogst werd vernield en hun hond werd de keel doorgesneden.

Onverzettelijk dapper
Toch geeft Máxima Acuña niet op. ‘Ik had nooit de kans om naar school te gaan, ik had nooit de kans om maar een letter te leren. Maar ik weet hoe je verzet moet plegen, hoe je moet vechten, en daarom zal ik nooit verslagen worden door de mijnbouwbedrijven.’

FOTO’S MAKEN IS GEEN MISDAAD
In Egypte wordt de vrije meningsuiting steeds grimmiger onderdrukt. Geweld wordt daar niet bij geschuwd. Op 14 augustus 2013 demonstreerden aanhangers van de verdreven president Morsi in Cairo. Agenten van de veiligheidsdienst wilden de betogers uiteendrijven. ‘Het was als een Hollywoodfi lm. Het leek wel of ik middenin een oorlog was beland. Er waren overal kogels, traangas, brand, politie, soldaten, tanks’, schreef Shawkan vanuit de gevangenis.

'Mijn leven veranderde voorgoed op woensdagmorgen 14 augustus 2013.’

Doodsangst
Shawkan legde het brute politieoptreden, waardoor honderden mensen stierven, met zijn camera vast. Daarop
werd hij opgepakt. In de gevangenis werd hij gestompt, geslagen en gegeseld met een riem, waarbij de gesp in zijn oog kwam. ‘Ik was erg bang en dacht dat ik zou sterven.’ Ook moest hij acht uur in een afgesloten vrachtwagen zitten terwijl het dertig graden was, zonder eten, drinken of frisse lucht.

Doodstraf?
Op 10 december 2016 zit Shawkan 1.440 dagen vast na verzonnen aanklachten zoals ‘moord’ en ‘lidmaatschap van een criminele bende’. Hij kan hiervoor de doodstraf krijgen. Of beter gezegd: dit hangt hem boven het hoofd omdat hij getuige was van hoe de politie massaal demonstranten doodde. Van de agenten die betrokken waren bij het bloedbad is nog niemand berecht.