Vandaag is het 3 mei: de Internationale Dag van de Persvrijheid. Voor het derde jaar op rij zakte Nederland een plaatsje op de internationale persvrijheidsindex. Wij staan nu zesde, na de Scandinavische landen en, onverwacht, Costa Rica. Zesde van de 180 is nog steeds niet slecht. Maar die dalende lijn is wel iets om bij stil te staan. Al is het maar vanwege de datum.
Volgens Verslaggevers zonder Grenzen, de organisatie die onderzoek doet naar persvrijheid en de jaarlijkse index opstelt, is er in Nederland sprake van een verontrustende trend. De paradox is namelijk dat de mensen die zeggen dat er in Nederland geen sprake is van persvrijheid omdat de ‘mainstream media’ uitsluitend de gevestigde orde naar de mond praten, juist de mensen zijn die de persvrijheid bedreigen.
Journalisten worden tijdens het uitoefen van hun werk steeds vaker bedreigd, bijvoorbeeld bij demonstraties van groepen die weinig moeten hebben van de mainstream media. De NOS besloot oktober vorig jaar zelfs de logo’s van haar satellietwagens te halen, omdat die te veel agressie oproepen. En het blijft niet altijd bij verbaal geweld. Vooral fotografen en cameramensen lopen risico. Zij zijn lekker herkenbaar. Ook delen groepen activisten namen en adressen van verslaggevers, die vervolgens, ook ’s nachts, worden lastiggevallen. ‘Dat kruipt onder de huid’, vertelde hoofdredacteur Marcel Gelauff van NOS nieuws recent in de Volkskrant. Je kunt je er iets bij voorstellen.
Persvrijheid is cruciaal voor een goed werkende democratie. Politici die de onafhankelijkheid van bepaalde media ongenuanceerd en zonder vorm van bewijs in twijfel trekken, ondermijnen de persvrijheid. En mensen die vinden dat de mainstream media aan een lijntje zitten van de politiek, zouden zich moeten afvragen waarom deze journalisten dan de moeite nemen om naar demonstraties te komen waar ze risico lopen, ook om demonstranten vragen te kunnen stellen.
Natuurlijk mogen we ons met de zesde plek nog gelukkig prijzen en is Nederland geen Noord Korea, Rusland of Afrika, waar leiders steeds vaker het leger inzetten om journalisten de mond te snoeren, zoals Trouw op Koningsdag schreef. Maar het is wel belangrijk dat we de trend naar beneden ombuigen. Want met de persvrijheid is het net als met de waarheid, je verliest haar makkelijker dan je haar terugkrijgt. Mensen vergeten soms dat je het met een journalist helemaal niet eens of oneens hoeft te zijn. Laat ze gewoon hun werk doen. Het is belangrijk!
